Tujuan Pemupukan Bahasa Ibunda

Assalamualaikum dan Salam Sejahtera

Kali ini saya akan mengulas tentang Tjuan Pemupukan Bahasa Melayu. Agak sedikit panjang namun berbaloi jika dihayati dengan semangat patriotisma. 

Selepas negara mencapai kemerdekaan pada 31 Ogos 1957, Kongres Bahasa dan Persuratan Melayu III telah memupuk usaha yang beterusan dalam penstandardan bahasa Melayu. Dalam hal ini, kerajaan telah menjadikan bahasa Melayu sebagai bahasa pengantar dalam Sistem Pelajaran Kebangsaan, menubuhkan Maktab Perguruan Bahasa, dan menubuhkan Dewan Bahasa dan Pustaka. Perjanjian Persahabatan antara Semenanjung Malaysia dan Indonesia telah termenterai. Perjanjian ini bertujuan untuk menyatukan kedua-dua bahasa Melayu dan bahasa Indonesia. Ahli linguistik juga telah memberikan pelbagai sumbangan dalam penulisan tentang bahasa Melayu.

Setelah bahasa Melayu distandardkan, bahasa Melayu mempunyai status dan pelbagai fungsi di Malaysia. Bagi bangsa Melayu, bahasa ini ialah bahasa pertama atau bahasa ibunda mereka. Bagi bangsa lain pula, bahasa ini berperanan sebagai bahasa kedua mereka. Sebagai rakyat Malaysia, adalah diwajibkan keatas mereka untuk menguasai bahasa Melayu kerana ianya merupakan sebahagian daripada sistem pendidikan dan pentadbiran di negara kita. Tambahan, Kementerian Pendidikan telah menetapkan bahawa semua palajar diwajibkan lulus Bahasa Melayu untuk mendapat Sijil Pelajaran Malaysia (SPM). Selain itu, bahasa Melayu juga berperanan sebagai bahasa formal. Semua lapisan masyarakat kita menggunakan bahasa Melayu dalam urusan rasmi atau formal seperti ucapan sambutan hari kemerdakaan dan sebgainya. Bahasa Melayu juga berperanan sebagai bahasa kebangsaan, bahasa utama dalam bidang pendidikan dan pentadbiran.

Beralih kepada bahasa Melayu sebagai bahasa kebangsaan. Malaysia teridiri daripada kaum yang berbilang dan kaum-kaum ini juga mempunyai budaya yang tersendiri. Kepelbagaian kaum dan budaya ini jika tidak dikendali dengan berhati-hati akan menimbulkan pelbagai permasalahan. Oleh demikian, negara Malaysia memerlukan satu mekanisme untuk menyatukan bagi mengeratkan hubungan kekitaan dikalangan seluruh rakyat Malaysia. Bahasa Melayu yang berperanan sebagai behasa kebangsaan telah menjadi bahasa penyatu rakyat Malaysia menurut Zulkifley Ramli Md Salleh dan Rahim Aman.

Seterusnya, penggunaan bahasa Melayu dalam bidang pendidikan. Selepas merdeka, pihak kerajaan telang merancang pembinaanya denga tujuan bahasa Melayu berkembang dan maju. Dengan itu, bahasa Melayu digunakan secara rasmi dalam sistem pelajaran negara. Pelbagai usaha telah dilaksanakan oleh pihak kerajaan bagi emluaskan penggunaan dan penguasaan Bahasa Melayu lebih-lebih lagi masyarakat yang masih belum tahu berbahasa Melayu. Sistem persekolahan aliran kebangsaan menggunakan bahasa Melayu sebagai bahasa pengantar. Sekolah dalam aliran jenis kebangsaan juga wajib mengambil pengajaran bahasa Melayu. Oleh itu, dasar pelajaran kebangsaan mencadangkan agar tulisan Rumi digunakan dengan syarat persediaan dibuat untuk pelajaran tulisan Jawi dalam kalangan murid-murid. Menurut Laporan Razak, bahasa Melayu harus diajar disemua sekolah dan menjadi syarat utama bagi sesebuah sekolah memperoleh bantuan Kerajaan. Selain itu juga, Dasar Pelajaran Kebangsaan mencadangkan penubuhan Maktab Perguruan Bahasa yang mempunyai dua peranan iaitu melatih guru mengajarkan Bahasa Melayu dan menjaankan penyelidikan terhadap Bahasa Melayu. Laporan Razak juga telah menyokong penubuhan Dewan Bahasa dan Pustaka pada 1956.

Dalam usaha untuk memperkembangkan bahasa Melayu, pembinaan sekolah menengah Melayu dipergiatkan. Sekolah-sekolah ini telah dibina pada awl abad ke 60-an. Sekolah Menengah Melayu pertama yang telah siap dibina ialah pada tahun 1963. Kemudian, pertambahannya agak pesat dan pada akhir tahun 1974, sebanyak 363 sekolah menengah Melayu telah dibina dan diantaranya ialah Sekolah Sultan Abdul Halim Jitra dan Sekolah Tun Ftimah. Pada masa yang sama, Laporan Razak 1956 juga mencadangkan agar Bahasa Melayu dijadikan sebagai bahasa pengantar dalam sistem pendidikan negara dan menjadi alat utama pepaduan kaum. Jawatankuasa Penyemak Dasar Pelajaran 1960 mencadangkan semua sekolah rendah aliran jenis kebangsaan yang menggunakan bahasa pengantar bahasa Inggeris dijadikan sekolah Kebangsaan, namun pelaksanaannya bermula pada tahun 1968. Tambahan lagi, pada tahun 1959, perubahan bahasa pengantar dari bahasa Inggeris ke Bahasa Melayu telah dilaksanakan pada peringkat kolej. Bagi peperiksaan, bahasa Melayu dibahagikan kepada dua jenis iaitu peperiksaan bahasa Melayu sebagai satu matapelajaran dan peperiksaan yang menggunakan bahasa Melayu sebagai bahasa pengantarna. Pada 1957, peperiksaan bahasa Melayu sebagai satu matapelajaran telah dilaksanakan ke seluruh tanah air.

Seterusnya, pergi kepada bahasa Melayu sebagai bahasa pentadbiran. Perlembagaan Persekutuan telah mengangkat bahasa Melayu sebagai bahasa rasmi untuk menggantikan bahasa Inggeris. Hal ini dikecualikan dalam beberapa perkara yang ditentukan oleh Yang Dipertuan Agong. Bahasa Melayu digunakan di dalam kegiatan rasmi seperti penulisan surat, perbicaraan dalam mesyuarat, penulisan minit mesyuarat, penyediaan laporan dan ucapan perasmian lain. Namun begitu, terdapat beberpa pihak yang tidak yakin tentang peranan bahasa Melayu menggantikan bahasa Inggeris. Mereka berpendapat bahawa bahasa Melayu kurang lengkap istilahnya untuk melambangkan dan memperkatakan berbagai-bagai perkara, benda dan kejadian yang terdapat dalam kebudayaa moden. Oleh yang demikian, peranan bahasa Melayu sebagai bahasa pentadbiran tidak berjaya dilaksanakan secara keseluruhan. Faktor utama kegagalan tersebut adalah kerana sikap rakyat Malaysia sendiri yang tidak yakin dengan bahasa kebangsaan kita. Hal ini telah menjadi penghalang dalam melaksanakan bahasa Kebangsaan sebagai bahasa rasmi yang tunggal dalam urusan pentadbiran. Untuk menangani masalah tersebut maka tertubuhlah Dewan Bahasa dan Pustaka pada 22 Jun 1956 dan ianya merupakan ejen utama dalam merancang penerimaan bahasa melayu oleh masyarakat di Negara kita. Penumbuhan badan ini sedikit sebanyak membantu memartabatkan bahasa Melayu di mata rakyat Malaysia sendiri. Selain itu, Dewan Bahasa dan Pustaka juga banyak mengadakan program untuk mencelikkan rakyat Malaysia supaya cintakan bahasa sendiri.

Pada tahun 1970, bahasa Melayu mula digunakan sebagai bahasa pengantar utama di sekolah-sekolah, sebagai bahasa pentadbiran kerajaan dan sebagai bahasa perhubungan awam. Terdapat pebagai usaha yang telah dijalankan berlipat kali ganda untuk melengkapkan bahasa. Antara isu yang wujud pada tahun 1970-an ialah bahasa Melayu menjadi bahasa pengantar di sekolah-sekolah jenis kebangsaan Inggeris yang menggantikan bahasa Inggeris. Selain itu, isu yang wujud ialah semua kuliah yang diajar di universiti-universiti tertentu telah dikuliah dalam bahasa Melayu. Diantaranya ialah Universiti Malaya dan Universiti Sains Malaysia yang pada ketika itu dikenali sebagai Universiti Pulau Pinang. Perancangan bahasa juga berlaku dalam tempoh tahun 1970-an. Perancangan seperti pembinaan istilah-istilah baru, sistem ejaan yang baru dan kamus-kamus juga telah diterbitkan.

Menurut Mukhtaruddin (1982), mulai pada tahun 1970, PENA telah menggesa supaya semua darjah satu dan dua sekolah-sekolah jenis kebangsaan Inggeris menggunakan Bahasa Melayu sebagai bahasa pengantarnya. Tambahan, calon SPM diwajibkan mengambil ujian lisan sebagai sebahagian daripada penentu untuk lulus Bahasa Kebangsaan dan  mulai tahun 1971 Kertas Am Bahasa Kebangsaan diisyaratkan lulus untuk Sijil Tingi Persekolahan. Pada masa yang sama juga, maktab digesa mengambil lebih ramai murid aliran kebangsaan memasuki maktab seperti Maktab MARA, Maktab Teknik dan Maktab Tentera manakala maktab-maktab perguruan pula diarahkan menggunakan bahasa Melayu sebagai bahasa pengantar dan pelajar yang lulus haruslah mampu menguasai dan mengajar dalam bahasa Melayu. Bagi peringkat pengajian tinggi pula, bahasa Melayu telah diwajibkan dalam menyampaikan kuliah dan pada tahun 1976, semua kuliah telah dijalankan dalam bahasa Melayu di Universiti Malaya (UM)  dan Universiti Sains Malaysia (USM). Dalam tempoh 70-an ini juga Peperiksaan Sijil Persekolahan Seberang Laut telah dimansuhkan. Di samping itu, murid-murid Tingkatan lima di sekolah menengah jenis kebangsaan Inggeris yang mengambil peperiksaan Sijil Pelajaran Malaysia dikehendaki lulus dalam matapelajaran Bahasa Melayu.

Tahun 1970-an merupakan satu era baru bagi sejarah perjuangan bahasa dan kesusasteraan Melayu di Malaysia. Pergerakan bahasa tidak lagi berkisar pada soal politik tetapi lebih tertumpu pada usaha memperkayakan dan mengembangkan bahasa tersebut. Pada 1983, tahun ini merupakan tahun pertama di semua universiti harus menjalankan khususnya dalam bahasa Melayu kerana pada tahun itu mahasiswa yang memasuki universiti adalah daripada sekolah aliran kebangasaan yang menggunakan bahasa Melayu sebagai bahasa pengantar. Di damping itu, pada tahun yang sama ini juga terdapat implikasi yang penting kerana seorang kanak-kanak Malaysia menerima seluruh persekolahannya dari darjah satu sehinggalah ke peringkat universiti dalam bahasa Melayu. Dikatakan bahawa 1980-an merupakan era kematangan bagi bahasa Melayu.